Cỏ mần trầu là loài cây phổ biến ở nhiều nơi nước ta với nhiều tên gọi khác nhau như vườm trầu, màn trầu, thanh tâm thảo, cỏ bắc. Vậy cỏ mần trầu có tác dụng gì? Cùng tìm hiểu công dụng cũng như những bài thuốc liên quan đến cỏ mần trầu qua bài viết dưới đây nhé!
1Giới thiệu chung về cỏ mần trầu
Cỏ mần trầu là gì?
Cỏ mần trầu là loại cây thuộc họ Lúa (Poaceae), có tên khoa học là Eleusine indica (L) Gaertn. Đây là loại cây nhỏ, mọc thành cụm sum suê, có thân cây phân nhánh, mọc bò dài sau đó mọc thẳng cao khoảng 30-50cm.
Về hình dáng bên ngoài, cỏ mần trầu có lá mọc so le, hình dải nhọn, được xếp thành 2 dãy, bẹ lá mỏng có lông, phiến lá nhẵn, mềm. Thân cây mần trầu dài ở gốc rồi phân nhánh lên và phát triển thành bụi. Hoa mọc thành cụm, mỗi cụm gồm 5 – 7 bông, sắp xếp tương tự chong chóng. Quả có 3 cạnh.
Bất kỳ bộ phận nào của cỏ mần trầu cũng có thể được sử dụng để dùng làm thuốc. Theo Đông Y. đây là vị thuốc có tính bình, vị ngọt hơi đắng, giúp thanh nhiệt, giải độc, mát gan, lợi tiểu.
Cỏ mần trầu là loài cây phổ biến trên khắp cả nước thường mọc ở bãi đất, vùng đồng bằng, trung du hay cả vùng núi cao. Cây mần trầu con mọc từ hạt vào cuối xuân. Sau khi ra quả, cây sẽ tàn lụi trong mùa hè. Ở những vùng núi cao, cỏ mần trầu có thể mọc gần như quanh năm.
Cỏ mần trầu là loài cây phổ biến trên khắp cả nước
Thành phần hóa học của cỏ mần trầu
Theo ghi nhận, trong cỏ mần trầu có chứa muối gốc nitrat. Phần cỏ mọc trên mặt đất được phát hiện thành phần của beta palmitoyl và sitosterol. Phần cành và lá được phát hiện có chứa chất chống oxy hóa flavonoid.
Phần cỏ mọc trên mặt đất được phát hiện thành phần của palmitoyl
2Các tác dụng của cỏ mần trầu đối với sức khỏe
Giúp hạ huyết áp
Thành phần etanolic và chloroform trong cỏ mần trầu đã được chứng minh có tác dụng chống lại tăng huyết áp. Các kết quả thu được chỉ ra rằng chiết xuất etanolic có tác dụng chống tăng huyết áp nhiều hơn hơn chiết xuất methanolic.
Việc sử dụng chiết suất cỏ mần trầu giúp ngăn ngừa tình trạng tăng huyết áp ở chuột trong một nghiên cứu gây tăng huyết áp ở chuột trong vòng 60 ngày.
Kháng khuẩn, kháng virus
Theo nghiên cứu, chiết xuất của cỏ mần trầu có tác dụng kháng khuẩn đối với các loại vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella choleraesuis nhờ tác dụng của methanolic và chloroform.
Đặc biệt, chiết xuất của cỏ mần trầu được đánh giá là có phổ tác động rộng với nhiều loại vi khuẩn, đặc biệt là đối với chủng nhạy cảm với Streptomycin.
Chiết xuất của cỏ mần trầu có tác dụng kháng khuẩn
Tăng cường chức năng thận
Trong một nghiên cứu về tác dụng của chiết xuất cỏ mần trầu thực hiện trên chuột được tiêm L – NAME trong 60 ngày, nhóm được điều trị bằng dịch chiết cỏ mần trầu (200mg/kg) đạt hiệu quả tương đương trong việc kiểm soát các chỉ số creatinine, urea, ion Na+ và K+ so với nhóm điều trị bằng losartan (12.5mg/kg). Kết quả này cho thấy tác dụng cao của dịch chiết mần trầu trong việc bảo vệ chức năng thận.
Sở dĩ có được tác dụng này là do các chất chống oxy hóa có trong cây cỏ mần trầu cũng đã hỗ trợ kiểm soát các vấn đề về thận.
Cỏ mần trầu giúp cải thiện chức năng thận
Hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu
Các nghiên cứu thực hiện trên nhóm chuột được gây béo phì, nhóm điều trị với cỏ mần trầu có tác dụng làm giảm cholesterol toàn phần, LDL và tăng HDL so với nhóm đối chứng. Cũng trong nghiên cứu này thấy các chỉ số AST, ALT (chỉ số men gan) cũng được cải thiện.
Chiết suất hexane trong cây cỏ mần trầu được đánh giá có tiềm năng trong việc ức chế lipase tụy lợn. Ngoài ra, chiết suất này hỗ trợ giảm trọng lượng cũng như tình trạng gan nhiễm mỡ trong nhóm động vật được nghiên cứu.
Cỏ mần trầu hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu
Bảo vệ tế bào gan
Theo nghiên cứu trên chuột, chiết suất từ cỏ mần trầu có tác dụng giảm sự gia tăng AST, ALT trước sự tấn công của carbon tetrachloride với các tế bào gan. Các chiết suất này cũng hỗ trợ duy trì nồng độ enzyme chống oxy hóa ở gan trước tác động của chất phá hủy tế bào gan.
Chiết suất của cỏ mần trầu hỗ trợ bảo vệ tế bào gan
Kháng viêm, giảm đau
Hoạt chất C-glycosylflavones chiết suất từ mần trầu có tác dụng kháng viêm hiệu quả ở nhóm chuột mắc cúm hoặc viêm phổi.
Trong một nghiên cứu khác về tác dụng kháng viêm, chiết xuất etanolic và etyl axetat của cỏ mần trầu đã được chứng minh là làm giảm phù chân chuột do xylem gây ra theo liều lượng.
Chiết suất cỏ mần trầu hỗ trợ giảm đau
Giúp hạ sốt
Cỏ mần trầu cũng được chứng minh có tác dụng hạ sốt trên chuột. Theo nghiên cứu, nhiệt độ đo được ở trực tràng của chuột sau khi sử dụng cỏ mần trầu giảm so với nhóm đối chứng không sử dụng cỏ mần trầu.
Giả thuyết chỉ ra rằng chất chống oxy hóa là Flavonoid có tác dụng ức chế cyclooxygenase-2 (Cox-2) – một chất quan trọng trong việc hình thành sốt.
Chiết suất cỏ mần trầu giúp hạ sốt
Ngăn ngừa rụng tóc
Beta-sitosterol có khả năng ức chế hormon DHT. Đây là hormon làm cho tóc mỏng hơn, dễ gãy rụng và mọc chậm hơn. Ngoài ra hormone này còn ức chế sự phát triên của các nang tóc khiến cho quá trình phát triên của tóc chậm lại.
Ngoài ra, chất chống oxy hóa palmitoyl có trong cỏ mần trầu giúp hạn chế quá trình oxy hóa, giúp hạn chế tình trạng tóc gãy rụng. Cỏ mần trầu cũng là một phần của bài thuốc chữa gàu và rụng tóc được ứng dụng nhiều ở Philippin.
Hỗ trợ điều trị hen suyễn
Rễ của cây cỏ mần trầu cũng được sắc lên để điều trị tình trạng hen suyễn. Đây là bài thuốc được ứng dụng nhiều từ xa xưa. Lưu ý, khi dùng bài thuốc này, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ để được tư vấn phù hợp.
Cỏ mần trầu hỗ trợ cải thiện hen suyễn
Chống oxy hóa
Các chất chống oxy hóa trong chiết suất cỏ mần trầu được tìm thấy như phenolic, ethanol và n-hexane, chloroform, etyl axetat, butanol. Những hoạt chất này được nghiên cứu có tiềm năng trong quá trình chống oxy hóa trên cơ thể động vật.
Cỏ mần trầu chứa các chất chống oxy hóa
Giúp tiêu diệt giun sán
Chiết xuất ethanol, methanol được đánh giá có hiệu quả trong việc tiêu diệt giun sán. Thí nghiệm được thực hiện tiêu diệt giun sán từ mẫu phân của những trẻ nhiễm giun sán.
Thí nghiệm này đã chỉ ra rằng sự sống sót của giun phụ thuộc vào nồng độ của chiết suất cỏ mần trầu. Nồng độ càng cao thì tỷ lệ giun sống sót càng thấp.
Cỏ mần trầu hỗ trợ điều trị giun sán
3Uống nhiều cỏ mần trầu có tốt không?
Cỏ mần trầu là loại thảo dược quen thuộc trong các bài thuốc điều trị tăng huyết áp, viêm gan hay sốt. loại cỏ này được đánh giá là an toàn, hầu như không có độc tính. Tuy nhiên, bạn nên tuân thủ theo hướng dẫn, chứ không nên mang tâm lý uống càng nhiều cỏ mần trầu càng tốt.
4Một số bài thuốc có sử dụng cỏ mần trầu
Lưu ý rằng trước khi sử dụng bất kì loại thảo dược hoặc dược liệu nào để chữa bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Đồng thời, tìm hiểu về cách sử dụng các loại dược liệu và liều lượng cụ thể để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Bài thuốc trị cao huyết áp
Để điều trị cao huyết áp, bạn cần lấy 500g cỏ mần trầu rửa sạch, sau đó giã nát. Hỗn hợp thu được trộn với 1 bát nước, sau đó vắt lấy nước cốt. Lượng nước thu được chia thành hai phần và uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc hạ huyết áp
Bài thuốc phòng bệnh viêm não truyền nhiễm
Để phòng ngừa viêm não truyền nhiễm, bạn có thể lấy 30g lá hoặc thân cỏ mần trầu khô hãm thành nước như trà. Lượng trà thu được này thì tiến hành uống trong ngày.
Lưu ý, cần duy trì uống 3 ngày liên tục rồi nghỉ 10 ngày. Sau đó lại tiến hành lặp lại theo chu kỳ.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc phòng viêm não truyền nhiễm
Bài thuốc chữa viêm tinh hoàn
Theo dân gian, để điều trị tình trạng viêm tinh hoàn bạn cần chuẩn bị 60g cỏ mần trầu tươi kết hợp với 10 cùi vải sau đó sắc lên. Lượng nước thu được thì sử dụng để uống hàng ngày.
Bài thuốc chữa cảm sốt nóng, nổi mẩn đỏ, tiểu ít
Với tình trạng cảm, sốt nóng, nổi mẩn đỏ hoặc tiểu ít thì cần dùng 16g cỏ mần trầu kết hợp với 16g rễ cỏ tranh và sắc lấy nước. Lượng nước thu được thì uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa mẩn đỏ
Bài thuốc trị viêm gan gây vàng da
Theo dân gian với tình trạng viêm gan gây vàng da thì cần sắc 60g cỏ mần trầu với 30g rễ tổ kén đực. Dung dịch sau nấu được dùng để uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc hỗ trợ trị viêm gan gây vàng da
Bài thuốc chữa bạc tóc
Theo dân gian, với những người bạc tóc thì cần chuẩn bị 10g cỏ mần trầu kết hợp với 15g ngũ gia bì, 15g đỗ trọng, 25g rễ khúc khắc, 5g cam thảo và 5g nhân trần. Sắc hỗn hợp này và dùng để uống trong ngày. Thời điểm thích hợp để dùng là trước khi ăn 15 phút.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa bạc tóc
Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu
Với bài thuốc chữa sỏi tiết niệu thì ngoài 40 g cỏ mần trầu thì bạn cần chuẩn bị:
- 20g bông mã đề.
- 8g chi tử.
- 8g mộc thông.
- 20 lá tre.
- 8g cam thảo.
- 8g cù mạch.
- 16g sinh địa.
- 12g hương phụ chế.
Sắc tất cả các nguyên liệu rồi chia làm 3 phần uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa sỏi tiết niệu
Bài thuốc chữa nóng sốt, môi nứt, tưa lưỡi
Theo dân gian để điều trị nóng sốt, môi nứt, tưa lười thì cần chuẩn bị các nguyên liệu như sau:
- Một nắm cỏ mần trầu.
- Một nắm rau bồ ngót.
- Một nắm rau má.
- Một nắm cỏ mực.
- Một nắm rễ tranh.
- Một nắm lá muồng trâu.
- Một nắm rau sam.
- 2 khoanh bí đao.
- 1 muỗng đậu xanh.
Nấu hỗn hợp sau cho khi nước cạn chắt được 2 bát thuốc thì ngừng lại. Chia dung dịch thu được thành 2 phần và uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa tưa lưỡi
Bài thuốc chữa đại tiện ra máu đen
Theo dân gian, để chữa đại tiện ra máu đen cần chuẩn bị:
- Một nắm cỏ mần trầu.
- Một nắm cam thảo nam.
- Một nắm muồng trâu.
- Một nắm cây ké.
- Một nắm rễ tranh.
- Một nắm trắc bách diệp.
- Một nắm rau má.
- 2 nắm cỏ mực.
- 9 lá ngải cứu.
- 5 củ sả.
- 3 lát gừng.
- 2 muỗng than tóc.
Nấu hỗn hợp sau cho khi nước cạn chắt được 2 bát thuốc thì ngừng lại. Chia dung dịch thu được thành 2 phần và uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa đại tiện máu đen
Bài thuốc trị băng huyết
Để điều trị băng huyết bằng cỏ mần trầu bạn cần chuẩn bị những nguyên liệu sau:
- Một nắm cỏ mần trầu.
- Một nắm cam thảo nam.
- Một nắm muồng trâu thái nhỏ.
- Một nắm rau má.
- Một nắm cỏ mực.
- Một nắm cây ké.
- 10 lá ngải cứu.
- 10 lát sả.
- 10 lát gừng.
- 1 vỏ quýt.
Nấu hỗn hợp sau cho khi nước cạn chắt được 2 bát thuốc thì ngừng lại. Chia dung dịch thu được thành 2 phần và uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc trị băng huyết
Bài thuốc chữa vú sưng đau trong thời kỳ cho con bú
Với những phụ nữ đang cho con bú mà gặp tình trạng vú sưng đau thì có thể áp dụng bài thuốc dân gian sau:
- 40g cỏ mần trầu.
- 20g thổ phục linh.
- 12g bồ công anh.
- 40g ngỗ đất.
- 20g lá ớt.
- 20g rau sam.
- 20g cỏ the.
- 40g măng sậy.
- 16g me đất.
- 20g măng tre già.
- 20g củ cỏ ống.
- 20g dây hoàng đằng.
- 16g chó đẻ răng cưa.
- 40g lá vông nem.
- 16g dây cườm thảo.
- 40g khổ qua.
- 40g cỏ mực.
- 40g rễ tranh.
Nấu hỗn hợp sau cho khi nước cạn chắt được 2 bát thuốc thì ngừng lại. Chia dung dịch thu được thành 2 phần và uống trong ngày.
Cỏ mần trầu được sử dụng trong bài thuốc chữa đau vú cho phụ nữ đang cho con bú
4Lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu
Các tác dụng của cỏ mần trầu chỉ mới được nghiên cứu nhiều trên động vật chứ chưa được qáp dụng nhiều trong việc điều trị bệnh ở người. Các phương thuốc được khuyến cáo chủ yếu là theo kinh nghiệm dân gian. Vì vậy, khi sử dụng cỏ mần trầu, bạn cần lưu ý những điểm sau:
-
- Sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là khi có bệnh lý nền kèm theo.
- Không sử dụng quá nhiều, tránh lạm dụng dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
- Không sử dụng với những người mẫn cảm với cỏ mần trầu.
- Cần thận trọng khi sử dụng với trẻ em.
Khi có bệnh lý nền, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ
Cỏ mần trầu là loại cỏ được sử dụng nhiều trong dân gian. Tuy nhiên, những nghiên cứu về tác dụng trên người còn rất hạn chế. Vì vậy, bạn cần cân nhắc thật kỹ trước khi sử dụng. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!
