Cây ngải cứu từ lâu đã được biết đến là một loại thảo dược có nhiều công dụng cho sức khỏe. Chúng thường được trồng phổ biến trong vườn nhà của các gia đình Việt Nam và là một trong những cây thuốc nam quan trọng trong y học dân gian.
1. Một số thông tin cơ bản về ngải cứu
Ngải cứu thường mọc dại ở nhiều địa phương ở Bắc Việt Nam và thường được sử dụng trong ẩm thực hàng ngày cũng như trong các bài thuốc dân gian. Ngải cứu còn được gọi là rau ngải hoặc ngải diệp.
Các đặc điểm chính
Cây ngải cứu là loại cây thân cỏ, có thể cao từ 0.4 – 1m, thuộc họ cúc. Cây này có khả năng sống lâu năm, thường mọc dại nên nhiều nơi coi là cỏ dại cần diệt trừ. Lá của cây có màu xanh, mặt dưới có một lớp lông nhung trắng, mọc lo le. Cây có mùi thơm đặc trưng và lá có chứa tinh dầu.
Thành phần chính
Trong lá của cây ngải cứu chứa một lượng tinh dầu tương đối lớn. Thành phần chủ yếu trong đó bao gồm monoterpen, tetradecatrilin, dehydromatricaria ester, tricosanol, rachel ancol và một số chất khác. Trong y học dân gian, cây ngải cứu được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc chữa các bệnh thông thường. Đặc biệt, nó có tác dụng tốt trong việc cầm máu, điều hòa kinh nguyệt, giảm đau đầu, tiêu chảy, và chướng bụng… Ngải cứu cũng thường được sử dụng như một loại rau ăn hàng ngày của nhiều gia đình và được yêu thích với hương vị hơi đắng và thơm.
Cây ngải cứu là loại cây rất quen thuộc với người dân Việt Nam
2. Công dụng của ngải cứu trong y học dân gian
Không thể thiếu cây ngải cứu trong các bài thuốc dân gian truyền thống. Đây là một loại thảo dược dễ tìm kiếm và được cho là có nhiều tác dụng hỗ trợ trong điều trị một số bệnh thông thường. Có thể kể đến một số bài thuốc phổ biến sau:
Chữa bệnh về xương khớp
Nhờ tính ấm, ngải cứu thường được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc chữa bệnh về xương khớp. Cây này giúp cải thiện sự lưu thông của khí huyết, tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau và viêm, đặc biệt hiệu quả đối với những người mắc các vấn đề về gai cột sống, thấp khớp,… Có thể làm nước cốt từ ngải cứu pha với mật ong để uống hoặc nghiền nát để làm thuốc đắp.
Hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt
Với tính ấm, ngải cứu cũng được sử dụng như một bài thuốc hiệu quả trong việc giảm đau kinh nguyệt, đau lưng. Chúng cũng là bài thuốc hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt cho những người có chu kỳ kinh nguyệt không đều.
Hỗ trợ an thai
Trong y học dân gian, ngải cứu được xem là một bài thuốc hữu ích để hỗ trợ điều trị các trường hợp dọa sảy thai ở phụ nữ, giúp an thai hiệu quả. Đây cũng là bài thuốc áp dụng cho phụ nữ mắc các vấn đề về tử cung lạnh, khó có thai. Tuy nhiên, hiệu quả của bài thuốc này chỉ thấy khi sử dụng đúng liều lượng và kết hợp với một số loại thảo dược khác để tăng cường tác dụng của ngải cứu.
Trong y học dân gian, ngải cứu có nhiều tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh
Hỗ trợ ngừng chảy máu
Trong ngải cứu chứa những thành phần giúp kiểm soát việc chảy máu, chống viêm, kháng khuẩn, giảm đau,… Điều này khiến nó trở thành một biện pháp cấp cứu hiệu quả cho những tình huống khẩn cấp. Đặc biệt là trong các trường hợp bị tổn thương, chấn thương, hoặc bị rắn cắn,…
Điều trị tình trạng suy nhược cơ thể
Trong dân gian, ngải cứu được biết đến là một loại dược liệu quý giá. Lá ngải cứu kết hợp với hạt sen và táo đỏ, khi hầm với gà ác tạo thành một món ăn hỗ trợ tuyệt vời, giúp mở rộng luồng khí huyết, chữa chứng mất sự ngon miệng, tình trạng suy nhược cơ thể ở những người mới ốm dậy hoặc bệnh đã kéo dài.
Ngải cứu không chỉ là thực phẩm dinh dưỡng mà còn có tác dụng chữa bệnh
Điều trị ngứa, mề đay
Trong tinh dầu của ngải cứu chứa các thành phần chống viêm, kháng khuẩn mạnh mẽ, làm cho nó trở thành một biện pháp chữa trị hiệu quả cho ngứa, mề đay, mụn nhọt,… Lá ngải cứu tươi có thể được xay nhỏ và đắp trực tiếp lên các vết ngứa hoặc mụn nhọt để giảm viêm. Hoặc nước dùng từ ngải cứu có thể sử dụng để tắm giúp làm dịu vùng da bị sưng đỏ, mề đay.
Tăng cường tuần hoàn máu
Đối với những người thường xuyên gặp chóng mặt, chóng mắt do vấn đề về tuần hoàn máu, việc sử dụng ngải cứu được khuyến nghị. Lá ngải cứu có thể được sử dụng làm thức ăn hàng ngày, nấu canh hoặc chiên trứng để thường xuyên bổ sung vào chế độ ăn hàng tuần, từ đó cải thiện sự tuần hoàn máu đến não.
Điều trị các vấn đề về hệ hô hấp trên
Ngải cứu thường được phối hợp với một số loại thảo dược khác như lá bưởi, khuynh diệp,… để điều trị các triệu chứng của cảm lạnh, ho khan, đau họng,… Uống nước ngải cứu hoặc hấp thở ngải cứu đều rất hiệu quả trong những tình huống này.
Ngoài ra, ngải cứu còn có nhiều tác dụng khác như chữa tụt huyết áp, trị giun sán, cải thiện tuần hoàn máu,… Đây cũng là một loại thực phẩm bổ dưỡng, ngon miệng, có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, tốt cho sức khỏe và được nhiều người ưa chuộng.
Cần lưu ý cẩn thận khi sử dụng ngải cứu
3. Những điều cần lưu ý khi sử dụng ngải cứu
Ngải cứu có nhiều lợi ích cho sức khỏe và có thể chữa bệnh. Tuy nhiên, cần cẩn trọng khi sử dụng hàng ngày hoặc làm thuốc. Trong dân gian, cũng cảnh báo rằng, sử dụng quá mức có thể gây ngộ độc hoặc phản tác dụng. Do đó, cần chú ý những điều sau khi sử dụng ngải cứu:
- Không nên sử dụng quá mức, mỗi lần chỉ nên ăn tối đa 5 ngọn, mỗi tuần không nên ăn quá 3 lần.
- Phụ nữ có thai hoặc từng sảy thai, sinh non, không nên sử dụng.
- Phụ nữ đang cho con bú cũng nên hạn chế sử dụng ngải cứu hàng ngày.
- Không nên kết hợp ngải cứu với các loại thuốc chữa trầm cảm, tiểu đường, chống đông máu, ung thư, kháng khuẩn,… sẽ gây tương tác và phản tác dụng của thuốc.
- Cần thận trọng khi sử dụng ngải cứu với những người có cơ địa mẫn cảm với thảo dược.
- Không nên sử dụng ngải cứu quá lâu, quá 4 tuần.
