Đặc điểm cây bí xanh
Cây bí xanh là một loại cây thân leo thuộc họ bầu bí. Cây có thể cao từ 2 đến 4 mét, có lá hình tim, hoa màu vàng và quả hình trứng hay tròn, có vỏ màu xanh nhạt và thịt màu trắng hoặc vàng.
Quả bí xanh có thể nặng từ 1 đến 5 kg, có hạt nhỏ màu đen hay nâu.
Điều kiện sinh thái của cây bí xanh
Cây bí xanh thích hợp với khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, yêu cầu ánh sáng mạnh và nhiệt độ từ 20 đến 30 độ C. Cây cần đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có pH từ 5,5 đến 6,5.
Cây bí xanh có thể trồng được quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa xuân hoặc mùa thu.
Công dụng của cây bí xanh
Cây bí xanh có nhiều công dụng trong y học, làm đẹp và ẩm thực. Quả bí xanh chứa nhiều vitamin, khoáng chất, chất xơ và chất chống oxy hóa, có tác dụng giảm cân, tăng cường miễn dịch, chống lão hóa và phòng ngừa ung thư.
Lá bí xanh có thể dùng để chữa viêm da, vết thương, mụn nhọt và sưng huyết. Hạt bí xanh có thể rang lên ăn hoặc ép dầu để dưỡng tóc và da.
Chuẩn bị nguyên vật liệu trước khi trồng
Chuẩn bị đất và thùng xốp
Đất trồng bí xanh cần phải thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và có độ pH từ 5,5 đến 6,5. Bạn có thể mua đất sẵn hoặc tự pha đất bằng cách trộn đất sét, đất cát và phân hữu cơ theo tỷ lệ 2:1:1.
Thùng xốp cần có kích thước lớn, khoảng 60 x 40 x 30 cm, và có lỗ thoát nước ở đáy.
Chuẩn bị nguyên vật liệu trước khi trồng
Chuẩn bị dây thép để làm giàn
Bí xanh là một loại cây leo, nên bạn cần làm giàn để cây có thể bám vào. Bạn có thể dùng dây thép hoặc tre để làm giàn, miễn là chắc chắn và cao khoảng 2 mét.
Bạn cần gắn giàn vào tường hoặc cột chắc chắn, và để giàn cách thùng xốp khoảng 20 cm.
Chuẩn bị phân bón
Phân bón cho bí xanh cần có nhiều nitơ, kali và photpho để kích thích cây sinh trưởng và ra hoa quả. Bạn có thể dùng phân hữu cơ như phân gà, phân bò hoặc phân compost, hoặc phân hóa học như NPK, ure hoặc DAP.
Bạn nên bón phân vào đất trước khi gieo hạt hoặc trồng cây giống, và sau đó bón thêm mỗi tuần một lần.
Chuẩn bị túi bọc quả hoặc bẫy ruồi vàng
Bí xanh rất dễ bị sâu bệnh tấn công, đặc biệt là ruồi vàng, nên bạn cần phòng ngừa từ sớm. Bạn có thể dùng túi bọc quả để che quả bí khi nó còn nhỏ, để tránh sâu bám vào.
Hoặc bạn có thể treo bẫy ruồi vàng gần giàn bí, để thu hút và tiêu diệt ruồi.
Hạt giống hoặc cây giống bí xanh
Bạn có thể mua hạt giống hoặc cây giống bí xanh tại các cửa hàng nông nghiệp hoặc online. Bạn nên chọn loại hạt giống hoặc cây giống chất lượng cao, khỏe mạnh và phù hợp với điều kiện khí hậu của bạn.
Bạn nên gieo hạt hoặc trồng cây giống vào đầu mùa xuân hoặc cuối mùa thu, khi nhiệt độ không quá nóng hay lạnh.
Hướng dẫn cách trồng bí xanh trong thùng xốp
Bí xanh là một loại rau quả giàu dinh dưỡng, có thể ăn sống hoặc chế biến thành nhiều món ngon. Bạn có thể trồng bí xanh trong thùng xốp tại nhà với những bước đơn giản sau đây.
Ươm hạt bí xanh
Để ươm hạt bí xanh, bạn cần chuẩn bị một khay nhựa có lỗ thoát nước, đất sạch và hạt bí xanh. Bạn nên chọn hạt bí xanh có màu sáng, không bị nứt hoặc mốc.
Bạn rải đều hạt bí xanh lên khay nhựa, rồi phủ một lớp đất mỏng lên trên. Bạn tưới nước cho ẩm đều, rồi để khay nhựa ở nơi có ánh sáng và gió mát. Sau khoảng 7-10 ngày, hạt bí xanh sẽ nảy mầm.
Ươm hạt bí xanh
Trồng bí xanh trong thùng xốp
Khi cây bí xanh đã có lá thứ hai, bạn có thể trồng chúng vào thùng xốp. Bạn cần chuẩn bị một thùng xốp có kích thước tối thiểu 60x40x30 cm, có khoan lỗ thoát nước ở đáy và các cạnh dưới.
Bạn lót một lớp vải không dệt hoặc rơm rạ ở đáy thùng, rồi đổ đất trộn phân vào thùng cho đầy.
Bạn nên chọn đất phù hợp với cây bí xanh, như đất cát, đất sét hoặc đất trồng rau sạch.
Bạn cũng nên trộn phân hữu cơ hoặc phân bón lá vào đất để tăng khả năng dinh dưỡng và thoát nước của đất.
Đặt cây vào hai phía của thùng cách nhau từ 15 – 20 cm. Để cây thẳng, ngọn mầm thẳng hướng lên trên. Tiếp theo bổ sung giá thể sao cho đến cổ rễ cây rồi ấn nhẹ cố định cây. Có thể phủ một lớp rơm rạ lên mặt thùng xốp để giữ ẩm cho cây và đất.
Thời điểm làm giàn cho cây bí xanh là khi cây có từ 5 – 7 lá thật, cây cao từ 20 – 25 cm. Để cây leo giàn theo định hướng sẵn tiết kiệm không gian. Có thể chọn vật dụng làm giàn bằng tre nứa, lưới chuyên dụng, … tùy vào từng điều kiện cụ thể để chọn lựa.
Chăm sóc và bón phân định kỳ
Để cây bí xanh phát triển tốt, bạn cần chăm sóc và bón phân định kỳ cho chúng. Bạn tưới nước cho cây mỗi ngày vào buổi sáng hoặc chiều, tùy theo điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất. Bạn không nên tưới quá nhiều hoặc quá ít nước, vì sẽ làm cây bị úng hoặc khô héo.
Bạn cũng nên giữ thùng xốp luôn sạch sẽ, loại bỏ các cỏ dại và rác thải xung quanh. Khoảng hai tuần sau khi trồng, bạn bón phân lần đầu cho cây bí xanh, bằng cách pha phân hữu cơ hoặc phân bón lá với nước theo tỷ lệ 1:10, rồi tưới lên gốc cây. Bón phân cho cây mỗi hai tuần một lần, cho đến khi cây ra hoa.
Ngắt ngọn và tỉa lá bí xanh
Khi cây bí xanh cao khoảng 30 cm, bạn nên ngắt ngọn và tỉa lá cho chúng, để kích thích cây ra nhiều nhánh và hoa. Bạn dùng kéo sạch để cắt bỏ đỉnh cây và các lá già hoặc bị sâu bệnh.
Bạn chỉ nên cắt bỏ một phần nhỏ của cây, không quá 1/3 chiều cao của cây.
Bạn cũng nên để lại ít nhất 4-5 lá trên mỗi nhánh, để cây có đủ diện tích quang hợp. Ngắt ngọn và tỉa lá cho cây mỗi hai tuần một lần, cho đến khi cây ra hoa.
Thụ phấn cho hoa
Khi cây bí xanh ra hoa, bạn cần thụ phấn cho chúng, để tạo điều kiện cho quả hình thành. Bạn có thể dùng cọ hoặc que tăm để lấy phấn từ hoa đực (hoa có nhụy dài) rồi chuyển sang hoa cái (hoa có bầu to).
Bạn nên thụ phấn cho hoa vào buổi sáng, khi hoa đang nở rộ và phấn còn tươi. Bạn cũng nên thụ phấn cho nhiều hoa khác nhau, để tăng khả năng đậu quả của cây.
Phòng trừ sâu bệnh
Cây bí xanh có thể bị tấn công bởi các loại sâu bệnh như rệp sáp, rầy nâu, bọ trĩ, thrips, vi khuẩn và nấm. Để phòng trừ sâu bệnh, bạn cần quan sát thường xuyên tình trạng của cây và quả, để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Bạn cũng nên dùng các biện pháp tự nhiên để ngăn ngừa và diệt sâu bệnh, như dùng muối, dầu ăn, xà phòng, gừng, tỏi, ớt… để phun lên lá và quả của cây. Bạn tránh dùng thuốc trừ sâu hóa học, vì sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng và an toàn của quả.
Thu hoạch bí xanh và bảo quản
Tùy từng giống bầu mà thời gian thu hoạch dài ngắn khác nhau. Các giống bí đao thông thường thu hoạch trong khoảng 70 – 80 ngày từ khi gieo hạt. Các giống bí đao mới như bí đao chanh có thời gian thu hoạch chỉ 40 ngày từ khi gieo.
Khi thu hoạch các bạn cắt cuống của bí đao sau đó để quả trong tủ lạnh hoặc để nơi khô ráo thoáng mát là có thể bảo quản được vài tuần.
Thu hoạch bí xanh và bảo quản
